Amerikaanse baanschaatsen

Amerikaanse baanschaats 1
Afb.1: Amerikaanse baanschaats, 4e kwart 19e eeuw.

Zo ziet de klassieke Amerikaanse hardrijdersschaats eruit. De overeenkomsten met de Nederlandse en Zweedse 'Houten Noren' zijn zonneklaar. De getoonde schaatsen komen uit de fabriek van Union Hardware Co., Torrington, Connecticut, waar metaalwaren voor huis, tuin, keuken en ambacht werden gemaakt. De fabricage van schaatsen stond hier rond het einde van de 19e eeuw op een hoog niveau. Dit paar draagt naast de naam van de fabrikant als typeaanduiding The Donoghue Racing Skate (detail 4). Joseph Donoghue was in het laatste kwart van de 19e eeuw Amerika's meest bekende hardrijder. Of hij inbreng heeft gehad bij het ontwerp is echter niet bekend. De schaatsen zijn fraai afgewerkt met messing plaatjes op de meest kwetsbare plaatsen (details 1 en 3) en industrieel vervaardigde antislipnagels (detail 2). Opmerkelijk zijn het niet door de voetstapel gesteunde staartstuk en de forse hakschroef. Met 3 mm zijn de schaatsijzers naar hedendaagse begrippen relatief dik. Merk op dat de voetstapels zijn voorzien van drie sleuven voor het leerwerk.

Fabricaat: Union Hardware Co., Torrington (Conn.), USA
>Merk: Union Hardware Co., The Donoghue Racing Skate, Torrington Conn. (detail 4).
Technische gegevens: totale lengte: 45 cm; hoogte boven ijs: 4,5 cm; voetstapel: 38 cm lang x 6 cm breed; schaatsijzer: 22 mm hoog, 3 mm dik; gewicht: 490 g.


Amerikaanse baanschaats 2
Afb.2: Amerikaanse baanschaats, 4e kwart 19e eeuw.

Evenals bij de schaatsen uit afbeelding 1 zien we ook hier een niet-ondersteund staartstuk bij het schaatsijzer. Het is net alsof er een te korte voetstapel op is gemonteerd. De schaatsen zijn eveneens fraai afgewerkt (details 5 en 6).

Fabricaat: eck & Snyder, New York (NY), USA.
Merk: Peck & Snyder Racer No. 4 R (detail 7).
Technische gegevens: totale lengte: 45,5 cm; hoogte boven ijs: 3,8 cm; voetstapel: 36,5 cm lang x 5,7 cm breed; schaatsijzer: 24 mm hoog, 3 mm dik; gewicht: 500 g.


Hieronder worden twee paar schaatsen van onbekende fabrikanten getoond. Beide paren hebben dezelfde kenmerken als die in de afbeeldingen 1 en 2. Het linker paar oogt veel slanker dan het rechter paar; ondanks de grotere lengte is het zelfs 10% lichter. Dit is voornamelijk het gevolg van het gebruik van een lichtere houtsoort. Voor beide paren geldt dat de schaatsijzers vrijwel geheel in hout zijn ingebed, hetgeen wordt gezien als een verdere ontwikkeling op de schaatsen uit afbeelding 1 en 2. Beide paren hebben de onmiskenbaar Angelsaksische hakschroef en messing versterkingen van de platforms (details 8,9,10 en 11).

Afb.3 en 4: Amerikaanse baanschaatsen, rond 1900.
Amerikaanse baanschaats 3

Fabricaat: onbekend.
Merk: geen.
Technische gegevens: totale lengte: 45 cm; hoogte boven ijs: 4,5 cm; voetstapel: 44 cm lang x 6 cm breed; schaatsijzer: 23 mm hoog, 2 mm dik; gewicht: 440 g.

Amerikaanse baanschaats 4

Fabricaat: onbekend.
Merk: geen.
Technische gegevens: totale lengte: 40 cm; hoogte boven ijs: 3,5 cm; voetstapel: 37 cm lang x 6 cm breed; schaatsijzer: 16 mm hoog, 5 mm dik; gewicht: 495 g.


Laat in de 19e eeuw ontstond de neiging om schaatsen lichter te maken door het uitboren van gaten in de schaatsijzers. Daarvan zien we hier twee voorbeelden.

Afb.5 en 6: Amerikaanse baanschaatsen, rond 1900.
Amerikaanse baanschaats 5

Fabricaat: onbekend
Merk: geen.
Technische gegevens: totale lengte:41,5 cm; hoogte boven ijs:4,5 cm; voetstapel: 39,5 cm lang. 6,5 cm breed; schaatsijzer: 22 mm hoog, 3 mm dik; gewicht: 435 g.

Amerikaanse baanschaats 6

Fabricaat: J.L. Whelpley, Boston (Mass.).
Merk: zie detail 12.
Technische gegevens: onbekend.